Jak nowoczesne technologie mogą zmienić przyszłość utylizacji odpadów medycznych?

• Jeden z „najtrudniejszych” rodzajów odpadów – odpady medyczne
• Jak utylizuje się odpady medyczne w Polsce?
• Nowoczesne technologie a przyszłość utylizacji

Odpady medyczne podlegają precyzyjnym normom prawnym, które regulują zwłaszcza takie elementy procesu gospodarowania odpadami medycznymi jak ich wstępne gromadzenie, odbiór, transport czy w końcu ich prawidłową utylizację, w ściśle określony sposób – wszystko po to, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno osobom bezpośrednio zaangażowanym w proces unieszkodliwienia odpadów, jak również osobom postronnym, przy jednoczesnym poszanowaniu stanu środowiska naturalnego. Jak nowoczesne technologie wpłyną na przyszłość zarządzania procesem gospodarowania odpadami medycznymi?

Jeden z „najtrudniejszych” rodzajów odpadów – odpady medyczne

Gospodarowanie odpadami medycznymi jest jednym z najściślej regulowanych sektorów gospodarki naszego kraju. Nic dziwnego – niewłaściwe postępowanie z odpadami medycznymi lub weterynaryjnymi może doprowadzić do powstania poważnego zagrożenia epidemiologicznego, w przypadku nieprawidłowego gromadzenia czy utylizacji wspomnianych odpadów, w sposób sprzeczny z przyjętymi normami (a te należą do jednych z najbardziej restrykcyjnych w całej Unii Europejskiej).

Szacunki wskazują, iż hospitalizacja zaledwie jednego pacjenta skutkuje wytworzeniem od ok. 1 do 1,5 kilograma odpadów medycznych dziennie. Najwyższa Izba Kontroli wskazuje, że rocznie w Polsce wytwarza się około 44 tysiące ton odpadów medycznych, z czego ponad 90 procent kwalifikowanych jest jako odpady niebezpieczne (głównie jako tzw. odpady medyczne zakaźne). Przestrzeganie rygorystycznych procedur, wypracowanych w toku wieloletniej działalności, stanowi kluczowy czynnik do zminimalizowania ryzyka wystąpienia jakichkolwiek zaburzeń w toku całego procesu gospodarowania odpadami medycznymi, a w konsekwencji zwiększenia jego poziomu bezpieczeństwa.

Gospodarka odpadami medycznymi wróciła do szerszej dyskusji w okresie pandemii. Był to czas nie tyle wzmożonego wytwarzania tego rodzaju odpadów, co zmiany ich charakterystyki. Wzrost zainteresowania tym zagadnieniem doprowadził w pewnym stopniu do zwiększenia świadomości, jak istotna jest ich prawidłowa utylizacja, choć w skrajnych przypadkach prowadził także do rażącej dezinformacji, nierzadko wywołującej panikę. Nie bez znaczenia okazały się także kwestie ekologiczne. Zdecydowana większość odpadów medycznych to produkty jednorazowe, które wymagają znacznej ilości energii i czasu, zarówno do ich wytworzenia, jak również późniejszego unieszkodliwienia (pamiętajmy, że zwykła, porzucona maseczka ochronna potrafi rozkładać się w naturalnych warunkach nawet kilka lat). Prawidłowa utylizacja odpadów medycznych pozostaje zatem istotna nie tylko w kontekście ochrony zdrowia publicznego, lecz także dbania o kondycję wspólnego nam wszystkim środowiska naturalnego.

Jak utylizuje się odpady medyczne w Polsce?

Każda placówka, w ramach działalności, której wytwarzane są odpady medyczne, objęta została obowiązkiem prawidłowej segregacji odpadów medycznych zgodnie z przyjętą ustawowo klasyfikacją. Poszczególne kody odpadów medycznych określają, co znajduje się w danym, specjalistycznym opakowaniu są to worki i pojemniki, które w najprostszy sposób możemy podzielić na trzy kategorie, tj. opakowania przeznaczone do gromadzenia: zakaźnych odpadów medycznych, niebezpiecznych odpadów medycznych innych niż zakaźne, oraz pozostałych odpadów medycznych. Znajomość poszczególnych kodów odpadów pozwala na przyporządkowanie właściwego oznaczenia kodowego wytworzonym odpadom, a w konsekwencji zwiększenie poziomu bezpieczeństwa gospodarowania wspomnianymi odpadami, poprzez umożliwienie błyskawicznej oceny ryzyka związanego z daną kategorią odpadów oraz wdrożenie właściwych procedur postępowania z odpadami na poszczególnych etapach procesu.

Ponadto, wszystkie placówki systemu ochrony zdrowia (w tym również placówki weterynaryjne), jako wytwórcy określonych odpadów, obarczone zostały odpowiedzialnością za prawidłowe gospodarowanie wytworzonymi przez siebie odpadami, aż do chwili ich prawidłowego unieszkodliwienia. Powyższy obowiązek najczęściej wykonywany jest na rzecz wspomnianych podmiotów przez zewnętrzne, wyspecjalizowane firmy sektora prywatnego, które w profesjonalny sposób zajmują się odbiorem, transportem i unieszkodliwieniem odpadów medycznych. Takie rozwiązanie jest efektywne nie tylko pod względem organizacyjnym i ekonomicznym, ale przede wszystkim pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z nieprawidłowym gospodarowaniem odpadami, co pozostaje szczególnie istotne dla placówek o każdej skali działalności.

Eksperci wskazują, iż obecnie dominującym trendem pozostaje outsourcing usług specjalistycznych, m.in. z uwagi na łatwość skalowania zakresu usługi wraz z rozwojem skali działalności, co okazuje się nie tylko nieefektywne ekonomicznie, ale często wręcz niemożliwe w przypadku tworzenia wewnętrznych komórek organizacyjnych, z uwagi na ograniczoną możliwość pozyskania specjalistów w danej dziedzinie i długi okres ich szkolenia oraz wysoki próg wejścia związany m.in. z kosztami zakupu specjalistycznego wyposażenia i środków niezbędnych do bieżącej działalności operacyjnej w danym zakresie.

Nowoczesne technologie a przyszłość utylizacji

W chwili obecnej najbardziej rozpowszechnioną formą unieszkodliwienia odpadów medycznych pozostaje ich termiczne przekształcanie. Z uwagi na złożoną problematykę gospodarowania odpadami medycznymi, nie jest kwestią jednoznaczną czy trend ten ulegnie zmianie wraz z wprowadzaniem do placówek systemu ochrony zdrowia większej ilości produktów biodegradowalnych. Z dużą dozą pewności możemy jednak domniemywać, iż odpady niebezpieczne i zakaźne (z uwagi na ich właściwości) pozostaną unieszkodliwiane w procesie ich termicznego przekształcenia, potocznie zwanym spalaniem.

Pytaniem otwartym pozostaje natomiast, w jaki sposób będą się rozwijać instalacje wyspecjalizowane w ich unieszkodliwieniu. Z pewnością coraz większą rolę będą odgrywać w ich działaniu alternatywne źródła pozyskania i wytwarzania energii – należy pamiętać, iż nowoczesne instalacje w toku swojej pracy wytwarzają energię, która często wykorzystywana jest w ramach wspólnej sieci ciepłowniczej.

Nowoczesne technologie i systemy wprowadzane przy ich wykorzystaniu przyczyniają się do usprawnienia procesu transportu odpadów medycznych oraz ich właściwej ewidencji. Właściwe rozwiązania wdrożone na wczesnych etapach gospodarowania odpadami, tj. w optymalnym przypadku tuż po ich wytworzeniu, pozostają nieocenione dla wzrostu bezpieczeństwa całego procesu odbioru i transportu odpadów do miejsca ich unieszkodliwienia. Wybierając rzetelną i doświadczoną firmę zajmującą się gospodarowaniem odpadami tego rodzaju, otrzymujemy nie tylko usługę ich odbioru, transportu i unieszkodliwienia, lecz również pośredni dostęp specjalistycznych systemów monitorowania i ewidencjonowania odpadów oraz wsparcie specjalistów przy dopełnianiu wszelkich formalności związanych z procesem gospodarowania odpadami medycznymi.

Zespół EKOMED-GO